[TKP’nin 1920 Programı’nın ilke ve esaslar bölümü, aslına sadık kalınarak günümüz Türkçe’sine çevrilmiş, söz konusu bölüme önce 2001 yılında yayımlanan «Komünistlerin Birliği Yolunda AMAÇ VE İLKELERİMİZ» broşüründe, ardından Ocak 2011 tarihinde KöZ Yayınları tarafından yayımlanan «TKP’nin Mirasına Nasıl Sahip Çıkılır?» broşüründe ek olarak yer verilmiştir.]
TÜRKİYE İŞTİRAKİYUN FIRKASI (TKP) PROGRAMININ İLKE VE ESASLARI
- Sınır ve millet tanımayan fabrika sanayiinin yeryüzünde gelişmesi ve yerleşmesiyle küçük ve milli zanaatlar ortadan kalkmaya başlamıştır; şimdi de sermaye fabrika sanayiine sahip olan burjuvazinin elinde toplanarak yaygınlaşıyor. Sanayi üretimi şahsi girişim özelliğini kaybediyor yeni yeni vücuda gelen iktisadi koşullar üretimin şahsi mülkiyetten ortak mülkiyete geçmesini kolaylaştıracak bir şekil alıyor. Böylece Avrupa ve Amerika’da üretim, bir çok büyük şirket, tröst ve kartel vasıtasıyla «kapitalistlerin tekeli» haline girince, bu ülkelerde iktisadi kudret gibi siyasal egemenlik de fabrikatörlerle bankerlerin, büyük mülk ve toprak sahiplerinin eline geçiyor. Bu asalak ve ihtiraslı sınıflar bütün insanlık aleminin kaderiyle oynamaya başlıyorlar. Küçük zanaatkarlar ise, işlerini ilerletmekten aciz; köylüler topraklarını işlemekten aciz bir halde hayatın en ağır ihtiyaçları altında eziliyorlar. Gittikçe yoksullaşarak kol kuvvetlerini emek pazarına çıkarıp, ücretli fabrika ve tarım işçilerine dönüşüyorlar. Böylece ücretliler (proletarya) şehir ve köylerde sürekli artarak, kendilerini sömüren yağmacı kapitalistlere düşman bir sınıfa dönüşüyor; bir sınıfsal duygu ve terbiyenin yön verdiği faaliyetlerle örgütlenmelerini gittikçe kuvvetlendiriyorlar. Devleti ellerinde tutan zenginler sınıfı ise, gelişen ve geliştikçe güçlenen emekçilere karşı zulümlerini arttırdıkça arttırıyor.
2. Avrupa ve Amerika’da kurulan kapitalist tekel etrafındaki mal ve menkul değer alım satımları akla hayret verecek derecede artıyor. Sonuç itibariyle, zanaat ve ticaretin, makineli büyük üretimin yerel ihtiyaçlardan fazla mal üretmesi, sanayi için yeni kaynaklar aranmasına neden oluyor. Genel olarak banka sermayesinin de artarak büyük merkezlerde toplanması nedeniyle, hisse senetlerinin büyük miktarda ihraç edilmesine yolaçan sermayenin uluslararasılaştığı bir döneme giriliyor.
Sömürgecilik usulünün icat edildiği bu dönemde ise, bütün dünya piyasaları gibi, memleket ve milletlerin, kapitalist devletler arasında görünüşte farklı farklı olan bahanelerle paylaşıldığı görülüyor. Gerek barışçıl yollardan içine sızarak ve gerek doğrudan doğruya savaş yoluyla amacına ulaşmak için, kara ve denizdeki savaş kuvvetleri büyük ölçekte artıyor. Böylece meydana gelen militarizmin masrafları o derece büyüyor ki, bu yolda daha fazla ilerlemeye halkın tahammülü kalmadığı gibi, tutulan bu istikametten geri dönmek de mümkün olmuyor.
Karanlık ve açlık içinde yaşayan milyonlarca insanı sefaletten kurtarabilecek ve uygarlığın yeryüzüne yayılıp yerleştirilmesine hizmet edebilecek olan milyarlar değerindeki teknoloji ve üretim güçleri telef oluyor ve havaya saçılıyor. Bu dönemde emperyalist devlet ve ülkelerin çıkarları uyarınca, Türkiye ve İran gibi yarı-sömürge ve Hindistan gibi doğrudan doğruya sömürge halinde yaşayan zayıf ve yoksul ülkelerin iktisat ve uygarlık bakımından harap olması ve esaret içine düşmesi doğrultusunda düzenli bir biçimde yol alınıyor. Bu gibi ülkelerde yeni kaynaklar sağlamak üzere kara ve deniz yollarının ele geçirilmesi için müthiş ve dünya çapında savaşlar ve facialar icat ediliyor. Böylece aynı ya da başka millet ve ülkelere mensup milyonlarca emekçi ve köylü sefalet içinde mahvediliyor. Bütün bu gelişmeler kapitalizmin son yarım yüzyılda girdiği emperyalizm döneminin özelliklerindendir.
- Kapitalizm üretimi tekel haline getirmekle maddi bakımdan ulaşabileceği en yüksek noktaya geldiği gibi, güç ve saldırganlık bakımından da en yüksek mertebesine varmıştır. Fakat aynı zamanda ilk başlangıç aşamasında barındırdığı bazı uygarlaştırıcı kuvvetlerini kaybetmiş oluyor. Gerçi burjuva çağının başlarında serbest değişim ve rekabet, insanlar arasında girişim ve gelişmeye yardımcı olmuş, üretim ve ulaşım araçlarının gelişmesi millet ve memleketler arasında yakınlaşmaya hizmet etmiştir. Ama şimdi, üretim kurumlarının birleşmeleriyle bir tekel oluşturan kapitalizm, keyfi bir iktisadi zorbalık oluşturarak, herkese buyruklar yağdırıp üzerlerinde egemenlik kuruyor.Tekellerin eline geçen kara ve deniz yolları ise çürük ürünleri pahalıya satmak üzere ucuza kapattıkları ham maddeleri büyük soyguncu şirketler hesabına taşımaktan başka bir iş görmüyor.
Doğrusu kapitalizmin en yüksek aşamasına ulaştığı son dönemde, Avrupa ve Amerika’da ortaya çıkan iktisadi bunalımların önü alınamayarak işçilerin üretken güçlerinin tekellerin keyfi zorbalığı altında ezilip azaltılmasına çalışılmaktadır. Asya ve Afrika’nın gelişmemiş ülkelerinde küçük zanaatlar imha edilirken yerlerine büyük zanaatlar kurulmamakta; sanayiinin gelişme ve ilerlemesi ile sıkı bir ilişkisi olan tarım bu yüzden ilkel halde kalmaktadır. Aynı zamanda uyuşturucu, fuhuş ve hurafelerin yayılmasını sağlayan türlü türlü kurumlar yaratılmaktadır. Buna bağlı olarak halkın ekonomik bakımdan olduğu kadar, uygarlık, örf ve ahlak bakımından da geriletilmesine gayret edilmektedir. Bu bölgelerdeki nüfusun bir kısmı oldukları yerlerde tamamen yok edilmekte; bir kısmının da başka memleketlere göç etmesi sağlanmaktadır. Sonuç olarak insanlık aleminin büyük bir kısmını temsil eden bu ülkelerde hayat şartları ve uygarlık bakımından gelişme ihtimalleri tamamen yok edilmektedir.Bütün bunlar, ilk zamanlar Avrupa ve Amerika’da şimdiki medeniyetin doğmasına yol açan kapitalizmin, son zamanlarında artık bütün uygarlaştırıcı kuvvetlerini kaybederek, tamamen ihtiraslı ve yıkıcı bir mahiyet aldığını ispat etmektedir. Tarihin bu akışını durdurmak veya bu akışı geriye çevirmek mümkün değildir.
- Burjuvazinin üretim araçları derebeylik devrindeki tarihi şartlar içinde vücuda gelmişti. Nasıl eski yaşayış usul ve kanunları zulüm ve sefaleti arttırmaya neden olunca, bu dönem kendiliğinden yıkılıp gitmiş ise, şimdi burjuvazi devrini ortadan kaldıracak neden ve güçler daha fazlasıyla artarak toplumun tümünü sarmış bulunuyor. Gerçekten de yukarıda sunulduğu üzere tekelcilik bütün anlamıyla iktisadi bir keyfilik ve zorbalık halinde hüküm sürmektedir. Bu şartlardan çıkan her türlü savaş ve bunalımlar yalnız malları ve insanları değil, belki üretim çarelerini de bozup yıkmaya başlamaktadır. Büyük mülkiyet ve tasarruf hakları, bu haklara sahip olmayan insan kitlesinin üretimine engel olmaktadır. Bununla birlikte, işçi sınıfı bir taraftan açlık ve sefalet içinde mahvedilirken, diğer taraftan eski düzen ve yöntemleri korumak için zorla çalıştırıldığı gibi, bir de silah altına alınmaktadır. Bu suretle kapitalist düzeni yıkacak olan düşman kuvvetler de kendiliğinden yetişip meydana çıkmaktadır. Bütün bunlar kapitalizmin ve burjuva düzeninin usul ve kanunlarının artık tüm toplumun ihtiyaçlarını karşılama yetenek ve gücünün olmadığını göstermektedir.
İşçi ve köylü halk eski Rusya imparatorluğunun geniş toprakları üzerinde kalıcı olarak; Almanya, Avusturya, Macaristan ile Asya’nın bazı ülkelerinde de kısmen ve geçici olarak hakimiyeti ele almıştır. İtalya, İngiltere, Fransa ve Amerika proletaryaları ise bu doğrultuda hareket etme eğilimindedir. Bütün bunlar yeryüzünde burjuvazinin egemenliğinden proletarya yönetimine geçiş dönemini temsil eden toplumsal devrimin başladığını, maddi ve aşikar delillerle ortaya koymaktadır.
- İşçilerle köylülerin, sınıf mücadelesi diye özetlenebilecek olan devrimci hareketinin asıl niteliği, bu hareketin toplumsal ve uluslararası çapta olmasıdır. Dünyanın herhangi bir ülkesinde yaşayan herhangi bir millete mensup işçiler kapitalistlere aynı biçimde mahkumdur ve onlar tarafından ezilmektedir. Bu durum onlar arasındaki dini, vatani her türlü ayrılığı geri plana iterek, işçiler arasından birleşmiş, kararlı ve devrimci bir uluslararası milletin doğmasına yol açıyor.
6. Bugün yeryüzünde millet ve devlet halinde yaşayan toplumlardan herbirine mensup işçi, köylü ve yoksul takımının, burjuva saldırganlığını temelinden yıkmak üzere kesin bir kararlılık ve hazırlık ile son bir sınıf çatışmasına girişmeleri, enternasyonali doğurmakla beraber, uygarlık ve refah bakımından büyük fedakarlıkları gerektirmektedir. Ama, ileride ulusal çerçevedeki üretim özgür ve ortak esaslarda kurulunca, bu fedakarlıkların telafisinin mümkün olacağı hiçbir tereddüde yer bırakmayacak kadar açıktır.
Kendi yaşadığı topraklar üzerinde ve kendi milleti içinde bu fedakarlığı göze almayanlar, uluslararası faaliyetin imkanlarından yararlanmaya layık olmayacaklardır. Sosyoloji ile devrimci sosyalizmi birbirine karıştırarak, barışı ve savaşı birer sonuç olarak görmeyip, belki bir araç olarak kullanmak isteyen hain sosyalistler, son ve kesin çatışmaya gevşek bir mahiyet vermekten ve aynı zamanda devrimi burjuvazinin saltanat ve tahakkümüne satmaktan başka bir şeye hizmet etmiş olmazlar.
- Mazlum işçiler kapitalistlere karşı sınıf mücadelesinde birleşince, karşılarına bütün dünya burjuvazisinin varlığının dayandığı temel olan «mülkiyet» meselesi çıkıyor. Esasen bir hak değil; bir hurafe olan bu kurumun yıkılması ve bütün toplumun üretken güçlerinin devlete bağlanması ile, kapitalizmin yarattığı siyasi, iktisadi her türlü zulüm ve baskılar ortadan kalkmış olacak ve kendi emeğiyle yaşayan her bireyin yaşam hakkı ve toplumsal hayata katılımı mümkün olacaktır. Yani komünizmin yerleşecek ve sömürücü, gaddar ve yayılmacı şahıs ve devletlerin yok edilmesi sağlanacaktır. Nihayet hem bireyler hem de milletler arasında, tam anlamıyla «insanlararası» ve «uluslar arası» kardeşlik, birlik ve adalet şiarları zafere ulaşacaktır.
8. Toplumsal devrim de, devrimin burjuvaziyi yenerek zafere ulaşmasıyla başlayan komünizm uygulaması da, dünya çapında bir mahiyet taşır.Tarih gösteriyor ki, yeryüzünde yaşayan toplumların bir kısmı derebeylikten burjuva çağına yeni giriyor. Burjuva çağına girmiş bulunan diğer kısmı, proletarya hareketinin çeşitli evrelerini yaşıyor. Üçüncü bir kısmı ise, burjuva çağından proletaryanın egemen olduğu bir döneme geçmiş bulunuyor. Toplumsal devrimin çabuk ya da geç başlayarak gelişmesinde, milletlerin geçirmekte oldukları iktisadi evrimlerle tarihi ve siyasi şartların büyük ilişkisi ve payı vardır. Bununla birlikte, devrim başladıktan sonra millet ve ülkeleri birbirinden soyut ve değişebilir nitelikteki ölçülerle ayırmak doğru değildir. Bugün proletarya egemenliği dönemine ayak basmış olan Rusya’da komünizm icraat ve uygulamasının başarısı, ekonomik olarak gelişmiş diğer batı ülkelerindeki toplumsal devrimin patlak vermesine bağlıdır. Ama bütün batıda yaratılacak komünizm uygulamasının ekonomi bakımından daha farklı safhalarda bulunan doğudaki devrimci hareket ile ilişkisi de pek önemli ve hayatidir. Esasen burjuvazinin saltanat ve saldırganlığının tekel niteliği kazanmış olduğu dünya ekonomisinin bu durumundan dolayı, batı ve doğudaki bu hareketler birbirlerinden doğar ve birbirlerini tamamlar.
9. Doğu ülkelerinin geneline oranla, siyasi ve iktisadi bakımdan oldukça ilerlemiş olan Türkiye’de, fabrikacılık layıkıyla gelişememiştir. Memleketin ötesine berisine serpilmiş bazı fabrikalar mevcut olmasına rağmen, bu fabrikaların ve şehirlerin etrafında toplanmış gelişkin bir proletarya oluşmamıştır. Türkiye bugün Avrupa ve Amerika’ya gönderilen ham eşyayı ve madenlerin çıkarılmasını ve bunların bozulmadan kolaylıkla taşınmasını sağlayan bir montaj sanayiine, madencilik ve ulaşım sektörlerine sahiptir. Buralarda çalışan yüz binlerce sanatkar ve yoksul işçi; tarla ve bahçelerde sabahtan akşama kadar alın teri dökerek en zaruri ihtiyaçlarını temin etmekten aciz kalan köylüler; militarist hükümet ve devletlerin yumruğu altında ömürleri heder olan milyonlarca işçi ve köylüden oluşan askerler; ve nihayet şehir ve köylerde her türlü üretim araçlarından mahrum olan işsizler vardır. Türkiye bunların oluşturduğu, kurtuluş ümidini kaybetmiş bir yoksul sınıfın yaşadığı bir memlekettir.
Türkiye yedi asırlık iktisadi ve siyasi hayatında, hanedan devrini atlatarak hükümet düzeyinde birçok reform ve düzenlemeye maruz kalıp, bugünkü biçimi ve yönetim tarzıyla burjuva demokrasisine ayak basmıştır.Türkiye’de sınıf mücadelesi ilkel gelişme dönemini yaşamaktadır. Bugün yoksul sınıflar Türkiye’de galip ve yağmacı Antant devletlerine karşı devam eden ulusal başkaldırı hareketine, «düşmanın düşmanı» ile savaşarak katılmaktadır. Yani dıştaki kapitalizmin saldırganlığına karşı, kendi içindeki vurguncu ve soyguncu küçük burjuvazi ile ortaklaşa bir mücadele sürdürmektedir. Kendi topraklarında yalnız maddi çıkarlara dayanan ilişkiler kuran Avrupa ve Amerika burjuvazisi, Türkiye gibi hayat ve ekonomi bakımından zayıf ülkelerin sınırlarındaki her türlü koruyucu ve engelleyici tedbiri kaldırmaktadır. Bu ülkeleri kendilerine gelir getiren birer çiftlik ve buralarda yaşayan insanları yalnız sömürülmeye mahkum birer hayvan sürüsü haline getirmektedir. Bu durum bu ülkelerde genel olarak Avrupa ve Amerikan kapitalizmine karşı büyük bir düşmanlık hissi uyandırmıştır.
Bununla birlikte, bir taraftan emperyalistlere karşı yürütülen bu savaşın sürmesi, özellikle de Avrupa’da toplumsal devrimin yükselişi, sınıf bilincinin olgunlaşıp gelişmesini önemli ölçüde etkilemektedir. Bu koşullar Türkiye’deki hareketlerin toplumsal bir karakter kazanmasına yardım etmekte ve sosyalizmi esas alan işçi ve köylü şuraları cumhuriyetinin kurulmasına uygun koşulları hazırlamaktadır.
10. Türkiye İştirakiyun (Komünist) Partisi yukarıda ortaya konan esaslara dayanarak içinden geçtiğimiz dönemin insanlık alemine yeni ve tam anlamıyla özgür bir hayat vadeden toplumsal devrim dönemi olduğunu savunur. Herşeyden önce bir «işçi ve köylü» partisi olan Türkiye İştirakiyun (Komünist) Partisi, dünyanın diğer komünist partileriyle birlikte Üçüncü Enternasyonal’i oluşturur ve bu enternasyonalin yine enternasyonal olan burjuvazi ile savaşına aktif bir organ olarak katılır.
