(Aşağıdaki yazı KöZ gazetesinin 2001’de yayımlanan 13. sayısından alınmıştır. Söz konusu tezler 3. Komünist Enternasyonel’de oluşturulmuştur.)
1. Proleter devrim çağında, devrimci kooperatifler önlerine iki hedef koymalıdır:
a. Siyasal iktidarı ele geçirme mücadelesinde, işçilere yardımcı olmak.
b. İktidarın zaten ele geçirilmiş olduğu yerlerdeyse, işçilerin sosyalist toplumu örgütlemelerine yardımcı olmak.
2. Eski kooperatifler reformizmin yolunda yürüyüp devrimci mücadelenin her biçiminden her halükarda kaçınıyorlardı. “Sosyalizm”in proletarya diktatörlüğünden geçmeksizin tedricen (aşama aşama) geçişi fikrini savunuyorlardı.
Eski kooperatifler siyaseten tarafsızlığı savunuyorlardı. Halbuki gerçekte böylelikle emperyalist burjuvazinin siyasetine tabi olduklarını gizlemeye çalışıyorlardı.
Onların enternasyonalizmi laftadır. Gerçekte eski kooperatifler işçi sınıfının her ülkedeki burjuvaziyle işbirliği yapmasını, işçilerin uluslar arası dayanışmasının yerine geçirirler. Bütün bu politikalarla eski kooperatifler, devrimin ilerlemesine katkı koymak yerine, onu köstekleyip; proletaryaya mücadelesinde yardımcı olmak yerine onu engelliyorlardı.
3. Çeşitli kooperatif biçimleri hiçbir biçimde proletaryanın devrimci hedeflerine hizmet edemez. Bunun için en elverişli olanları tüketim kooperatifleridir. Ama bunlar arasında bile pek çok kooperatif, burjuva unsurları barındırmaktadır. Bu kooperatifler devrimci mücadelesinde proletaryadan yana olmayacaktır. Yalnızca kentlerde ve kırlarda işçi kooperatifçiliği böyle bir karakter taşıyabilir.
4. Komünistlerin kooperatif hareketi içindeki görevleri şu noktalarda toplanır:
a. Komünist fikirleri yaymak.
b. Çeşitli kooperatifleri merkezi oluşumlarından koparmaksızın, kooperatifçiliği devrim için bir sınıf mücadelesi aracı haline getirmek.
Bütün kooperatiflerde komünistler çerçevesi çizilmiş fraksiyonlar halinde örgütlenmeli ve her ülkede önlerine bir komünist kooperatifler merkezi oluşturma hedefini koymalıdır.
Bu oluşumlar ve onların merkezi, komünist partisiyle ve onun kooperatif hareketi içindeki temsilcileriyle yakın bir bağlantı içinde olmalıdır. Merkez de ayrıca ulusal kooperatif hareketi içinde komünist taktiğin ilkelerini oluşturmalı, bu harekete önderlik edip örgütlendirmelidir.
5. Batıdaki devrimci kooperatif hareketinin bugün için önüne koyması gereken pratik hedefler, tamamen bu çalışma içerisinden çıkarsanacaktır. Ama daha şimdiden bunlardan bazılarına işaret edilebilir.
a. Komünist fikirlerin yazılı ve sözlü propagandasını yapmak; kooperatifleri burjuvazinin ve oportünistlerin yönetim ve nüfuzundan kurtarmak için kampanyalar yürütmek.
b. Kooperatifleri komünist partilere ve devrimci sendikalara yakınlaştırmak. Kooperatiflerin gösterilerde ve proletaryanın siyasal kampanyalarında yer almak suretiyle dolaylı yahut dolaysız biçimde siyasal mücadeleye katılmalarını sağlamak. Komünist partileri ve komünist yayınları maddi bakımdan desteklemelerini sağlamak. Grevdeki yahut lokavt kurbanı işçileri maddi bakımdan desteklemelerini sağlamak.
c. Burjuvazinin emperyalist politikasına karşı mücadele etmelerini, özellikle de Sovyet Rusya veya başka ülkelerin işlerine müdahale etmelerine karşı mücadele etmelerini sağlamak.
d. Sadece fikri bakımdan değil, hem örgütlenme hem de somut işler bakımından farklı ülkelerin işçi kooperatifleri arasında bağlantılar kurma.
e. Derhal Rusya ve diğer sovyet cumhuriyetleriyle ticari ilişkilere girilmesini ve ticaret anlaşmaları yapılmasını talep etmek.
f. Bu cumhuriyetlerle ticari ilişkilere mümkün olduğunca geniş ölçekte katılmalarını sağlamak.
g. Sovyet cumhuriyetlerinin doğal kaynaklarının işletilmesine katkıda bulunabilmek için kendi ülkelerinde sorumluluklar üstlenmek.
6. Proleter devrimin zaferinden sonra kooperatifler tam anlamıyla gelişmelidir.
Daha şimdiden Sovyet Rusya örneği bu gelişimin bazı karakteristik çizgilerini tasvir etmeye imkan sunmaktadır:
a. Tüketim kooperatifleri, proleter hükümetin planları doğrultusunda ürünlerin dağıtımında görev üstlenmelidir. Bu görev kooperatiflere şimdiye kadar görülmemiş bir atılım verecektir.
b. Küçük üreticilerin (köylü ve zanaatkarların) birbirinden kopuk işletmeleriyle proleter devletin ekonomik hizmetleri arasında kooperatifler organik bir bağ oluşturmalıdır. Proleter devleti, bu küçük işletmelerin faaliyetlerini bütünsel bir plana uygun bir biçimde yönetecektir. Özellikle tüketim kooperatifleri küçük üreticilerin elindeki ham madde ve gıda maddelerinin toplanıp tüketicilere ve devlete aktarılmasını sağlayacaktır.
c. Üretim kooperatifleri küçük üreticileri atölyelerde yahut büyük ortak işletmelerde biraraya getirip böylece makinelerin ve gelişmiş teknik usullerin uygulanmasına imkan sağlar. Bu kooperatifler böylelikle sosyalist üretimin inşa edilmesini mümkün kılacak teknik temelin oluşmasını; ve küçük üreticilerin bireyci zihniyetten kurtulup kolektif bir anlayışın bunlar arasında gelişmesini sağlayacaktır.
7. Proleter devrimi boyunca, devrimci kooperatiflerin sahip olduğu devasa rolü göz önünde bulunduran Komünist Enternasyonal III. Kongresi, komünist parti, grup ve örgütlere şunu hatırlatır. Kooperatifçilik fikrini yaymak için; kooperatif oluşumlarını bir sınıf mücadelesi aracına dönüştürmek için, kooperatiflerle devrimci sendikalar arasında tek bir cephenin oluşması için yılmadan çalışmalıdırlar.
Kongre, Enternasyonal Yürütme Komitesi’ni, yukarıda belirtilen programı hayata geçirmekle görevli bir kooperatif seksiyonu oluşturmakla görevlendirir. Ayrıca bu seksiyon ihtiyaca göre Enternasyonal bünyesinde kooperatiflerin devrimci misyonunu gerçekleştirebilmesi için kongre ve konferanslar örgütleyecek durumda olmalıdır.
